شبکه خبری سی‌ان‌ان در مقاله تحلیلی به بررسی سیاست خارجی منعطف عربستان سعودی پرداخت. در بخشی از این تحلیل، به انتشار ویدیویی از یک ژنرال سعودی در رسانه‌های اجتماعی اشاره شده است که او را در حالی نشان می‌دهد که به استقبال ایرانیانی می‌رود که ارتش عربستان سعودی آن‌ها را از سودان جنگ‌زده نجات داده است.

ژنرال احمد الدبایس، فرمانده منطقه غربی پادشاهی سعودی، در حالی که دست در دست حسن زرنگار، کاردار ایران در عربستان سعودی دارد، به ایرانیانی که از خارطوم به جده رسیده‌اند، در هواپیما خوش‌آمد می‌گوید و تاکید می‌کند: «عربستان کشور شما است. اگر در عربستان به چیزی نیاز دارید، بدانید که خوش آمده‌اید. ایران و عربستان برادرند.»

این تصاویر در تلویزیون‌های دو کشور ایران و عربستان سعودی بازتابی گسترده داشتند؛ تصاویری که تا همین چند ماه پیش تماشای آن در مخیله بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان نمی‌گنجید.

عربستان سعودی و ایران که هفت سال در قطعی کامل روابط دیپلماتیک بودند با میانجیگری چین به سوی هم دست دوستی دراز کردند. علی شهابی، تحلیلگر و نویسنده اهل عربستان سعودی، به سی‌ان‌ان می‌گوید: «این حرکت سعودی‌ها تنها می‌تواند حسن نیت ایرانی‌ها را به همراه داشته باشد؛ به این امید که به جریانی متقابل تبدیل شود.»

به گفته تحلیلگران، عربستان سعودی قصد دارد تصویر خود در جامعه جهانی را ارتقا دهد و دیوار دشمنی‌ها را فرو بریزد. تلاش‌های دیپلماتیک جدید سعودی در ترمیم و توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران هم یکی از نمونه‌های آن است. این اصلاحات ریاض را در نقش یک «منجی صلح‌طلب در منطقه»‌ به تصویر می‌کشد. کارشناسان معتقدند عربستان سعودی تحت رهبری شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور، قصد دارد تصویر سیاست خارجی خود را ارتقا دهد.

آنا جاکوبز، تحلیلگر گروه بحران از بروکسل، می‌گوید: «عربستان سعودی سیاست خارجی جدیدی در پیش گرفته است. این کشور از طریق میانجیگری و بالا بردن وجهه دیپلماتیک، به دنبال این است که خود را بیش از پیش در صحنه بین‌المللی مطرح کند.»‌

به گفته جاکوبز، سیاست خارجی نوین عربستان سعودی بر «استقلال و منافع ملی» این کشور متمرکز شده است. «دیپلماسی سودانی» تازه‌ترین نمونه این دیپلماسی سعودی در سودان، همسایه آفریقایی آن، در حال اجرا است.

سودان از ۱۴ آوریل در یک جنگ تمام‌عیار بین نیروهای ارتش به فرماندهی عبدالفتاح برهان و شبه‌نظامیان موسوم به نیروهای گسترش سریع به فرماندهی محمد حمدان داقالو‌‌، درگیر شده است. دریای سرخ مرز آبی بین دو کشور سودان و عربستان سعودی است. نیروهای ارتش پادشاهی سعودی این روزها یکی از مهم‌ترین گروه‌های نظامی‌اند که در نجات دیپلمات‌ها و شهروندان خارجی گرفتار در خارطوم و دیگر شهرهای این کشور سهم دارند.

عربستان سعودی پس از سقوط عمر البشیر در سال ۲۰۱۹، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در سودان کرد. البشیر به دلیل نزدیکی به اخوان المسلمین یکی از دشمنان ریاض در طول ۳۰ سال حکمرانی بود.

ارتش پادشاهی سعودی روز دوشنبه اعلام کرد در روزهای اخیر، بیش از پنج هزار شهروند خارجی از ۱۰۰ ملیت مختلف را از سودان فراری داده است. روز سه‌شنبه هم فهد ناظر، سخنگوی سفارت عربستان سعودی در واشنگتن، به بکی اندرسون، خبرنگار سی‌ان‌ان گفت: «ما هر کاری که بتوانیم برای فرونشاندن این بحران انجام خواهیم داد. ما عملیات [تخلیه شهروندان و دیپلمات‌ها] را رهبری می‌کنیم، اما با ایالات متحده و شرکای منطقه‌ای و بین‌اللمللی خود بسیار نزدیک و در حال همکاری‌ایم.»‌

پادشاهی سعودی در روزهای گذشته در برقراری آتش‌بس‌های موقت بین نیروهای ارتش و شبه‌نظامیان در سودان هم نقش مهمی داشته است؛ آتش‌بس‌های سه‌روزه‌ای که فرصت تخلیه و نجات بسیاری از ساکنان خارجی گرفتار در خارطوم را فراهم کرد.

علی شهابی به سی‌ان‌ان می‌گوید: «تلاش‌های عربستان در سودان نشان داد تا چه اندازه تجهیزات و منابع این کشور در دریای سرخ می‌تواند به‌طور موثر به جامعه جهانی کمک کند.»

به گفته این تحلیلگر، «این موضوع بر تصویر عربستان در جامعه جهانی تاثیر بسیار مثبتی می‌گذارد.»

تغییر سیاست خارجی عربستان در حالی اجرا می‌شود که این کشور به رشد اقتصادی کم‌سابقه‌ای دست یافته است و رهبران آن به درستی دریافته‌اند که برای موفقیت، به «ثبات منطقه‌ای» نیازمندند.

اقتصاد یک تریلیون دلاری سعودی در تلاش است از «شهرت تاریخی خود به عنوان تولیدکننده نفت و یک کشور محافظه‌کار» فاصله بگیرد و به یک بازیکن کلیدی در سطح اقتصاد جهانی تبدیل شود. 

علاوه بر ایران، ریاض در حال بهبود روابط با حوثی‌های یمن، ترکیه و رژیم بشار اسد در سوریه است و بیش از یک دهه پس از قطع روابط با سوریه، تلاش‌ها برای بازگرداندن بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، به جمع کشورهای عربی با میانجیگری عربستان سعودی آغاز شده است.

ماه گذشته، رهبران ارشد جنبش حماس هم پس از سال‌ها قطع رابطه با پادشاهی سعودی، برای زیارت در مکه دیده شدند. دو روز بعد، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، با شاهزاده محمد بن سلمان در جده، دیدار و گفت‌وگو کرد. روابط ریاض با تشکیلات خودگردان فلسطین و جنبش حماس که کنترل نوار غزه را برعهده دارد، بیش از یک دهه است که تیره‌وتار شده است.

میانجیگری‌های پادشاهی سعودی در سطح جهانی

میانجیگری‌های عربستان سعودی از خاورمیانه هم فراتر رفته است. پادشاهی سعودی در سال ۲۰۲۲، در مبادله ۱۰ زندانی بین روسیه و اوکراین نقش مهمی داشت. همچنین مقام‌های دستگاه سیاست خارجی عربستان سعودی موفق شدند در دسامبر ۲۰۲۲، برای آزادی بریتنی گرینر، بسکتبالیست آمریکایی زندانی در روسیه، مداخله کنند و به تبادل او با دلال مشهور اسلحه از روسیه، ویکتور بوت، کمک کنند.

پادشاهی سعودی همچنین قصد دارد برای همیشه به جنگ با حوثی‌ها در یمن خاتمه بدهد. این جنگ در سال ۲۰۱۵ آغاز شد. جمهوری اسلامی پشتیبان نظامی و تسلیحاتی حوثی‌ها در یمن بود.

تحلیلگران می‌گویند دستگاه دیپلماسی عربستان سعودی در هفته‌های آینده می‌تواند در پایان دادن به جنگ داخلی در سودان نقش مهمی ایفا کند.

مقام‌های اطلاعاتی‌ــ‌امنیتی سعودی از یک طرف با شبه‌نظامیان تحت امر ژنرال حمیدتی روابط نزدیکی دارند و از طرف دیگر ابزار گفت‌وگو با نیروهای ارتش به رهبری عبدالفتاح برهان برای آن‌ها فراهم است.

عربستان سعودی در سه سال اخیر میلیاردها دلار در سودان سرمایه‌گذاری کرده است و بسیاری از زمین‌های کشاورزی سودان در حال حاضر در مالکیت شرکت‌های سعودی قرار دارند.

فهد ناظر در پاسخ به خبرنگار سی‌ان‌ان درباره حل بحران سودان گفت: «ریاض در تلاش برای برقراری یک صلح فراگیر در سودان است.»

تحلیلگران می‌گویند که عربستان سعودی همچنان برای کشاندن طرف‌های درگیر پای میز مذاکرات صلح نفوذ کافی دارد. بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان و ثروتمندترین کشور عربی از این سرمایه برای ایجاد پل‌های ارتباطی با دشمنان سابق استفاده کرده است.

شهابی، تحلیلگر سعودی، به سی‌ان‌ان می‌گوید: «عربستان وانمود نمی‌کند که یک میانجی بی‌طرف است اما از وزن پراهمیت خود در روابط بین‌الملل آگاه است و تا جایی که بتواند، از این موضوع برای کاهش تنش‌ها بهره خواهد برد.»